Opracowanie materiałów źródłowych z wczesnośredniowiecznych grodzisk na Kujawach (powiat inowrocławski); kierownik: dr Marcin Weinkauf
Instytut Archeologii UMK (Katedra Starożytności i Wczesnego Średniowiecza) w latach 2022–2023 będzie realizował zadanie „Opracowanie materiałów źródłowych z wczesnośredniowiecznych grodzisk na Kujawach (powiat inowrocławski)” w ramach programu rządowego „Ochrona zabytków archeologicznych”.
Niniejszy projekt dotyczy kompleksowego opracowania pozyskanych dotąd materiałów źródłowych z wczesnośredniowiecznych grodzisk Kujaw. Znaczenie historyczne tego solonośnego regionu charakteryzującego się urodzajnymi czarnoziemami jest powszechnie znane. Jednak jak dotąd nie znalazło to odzwierciedlenia w stanie zaawansowania badań archeologicznych nad osadnictwem z okresu wczesnego średniowiecza. Szczególnie widać to w przypadku grodzisk z powiatu inowrocławskiego, które nie zostały jak dotąd w sposób kompleksowy opracowane. Dwa centralne punkty osadnicze tj. Kruszwica i Mietlica mimo zaawansowanych prac wykopaliskowych nie doczekały się jeszcze kompleksowych opracowań analityczno-źródłowych a pozostałe grodziska wymagają szczegółowych studiów pozwalających określić ich przynależność chronologiczno-kulturową i funkcję, a nawet zasięg zachowanej przestrzeni kulturowej. To są główne cele realizowanego projektu. Dzięki udostępnieniu Instytutowi Archeologii UMK w Toruniu materiałów źródłowych z badań prowadzonych w latach 70-tych XX wieku oraz dodatkowym badaniom sondażowym prowadzonym w ostatniej dekadzie, uzupełnionym penetracją podwodną i badaniami nieinwazyjnymi, które są planowane w ramach niniejszego projektu uzyskane zostaną podstawy źródłowe do opracowania analitycznoźródłowego grodzisk pow. inowrocławskiego w ujęciu katalogowym. W sumie 14 grodzisk (Borkowo, Dźwierzchno, Gąski, Kołuda Wielka, Kościelec Kujawski, Jankowo, Liszkowo, Łącko, Ostrowo Krzyckie, Racice, Ostrowo, Gocanowo oraz przy współudziale Instytutu Archeologii i Etnologii PAN w Poznaniu Kruszwica i Mietlica) omówionych zostanie pod kątem położenia fizjograficznego, historii badań, stratygrafii kulturowej, ruchomego materiału źródłowego, podstaw chronologii i literatury. Każdy z punktów będzie ilustrowany dokumentacją graficzną wykonaną z wykorzystaniem nowoczesnych technologii cyfrowych (w tym GIS). Klucz opisu stanowisk uwzględniający rozwiniętą część analityczną przyjęty zostanie zgodnie z wytycznymi opracowanymi przez zespół badaczy z IAiE PAN, IA UJ oraz IA UMK w ramach projektu Atlas wczesnośredniowiecznych grodzisk z Polski. Dla województwa kujawsko-pomorskiego powstały dotąd opracowania tego rodzaju dotyczące powiatu bydgoskiego i toruńskiego.
Na przełomie października i listopada pracownicy Katedry Starożytności i Wczesnego Średniowiecza w ramach realizowanego projektu „Opracowanie materiałów źródłowych z wczesnośredniowiecznych grodzisk na Kujawach (powiat inowrocławski)” (program rządowy „Ochrona zabytków archeologicznych) przeprowadzili nieinwazyjną prospekcję powierzchniową w obrębie trzech obiektów w Gąskach, Liszkowie i Ostrowie (zadanie 5). Celem prac powierzchniowych była rejestracja materialnych reliktów osadnictwa występujących w bezpośrednim sąsiedztwie trzech wymienionych obiektów. Łącznie zlokalizowanych zostało 16 stanowisk, na których zaobserwowano materiały źródłowe począwszy od młodszej epoki kamienia po czasy nowożytne.
Pracownicy Katedry Starożytności i Wczesnego Średniowiecza sfinalizowali dwuletni projekt „Opracowanie materiałów źródłowych z wczesnośredniowiecznych grodzisk na Kujawach (powiat inowrocławski)” realizowanym w ramach programu rządowego „Ochrona zabytków archeologicznych”. Efektem końcowym jest publikacja pt. „Wczesnośredniowieczne grodziska w Polsce. Tom 8. Powiat inowrocławski” przygotowana przy współudziale pracowników Instytutu Archeologii i Etnologii PAN w Poznaniu i Muzeum im. Jana Kasprowicza w Inowrocławiu.
