„Siła i żelazo kruszy”. Realizacja drugiego rozbioru Rzeczypospolitej i powstanie kościuszkowskie w korespondencji rosyjskiego generała i ambasadora Ottona Heinricha Igelströma (1793-1794)

Zasadniczym celem projektu jest publikacja korespondencji Ottona Igelströma, ostatniego rosyjskiego ambasadora i zarazem głównodowodzącego wojsk rosyjskich w przedrozbiorowej Rzeczypospolitej. Materiały te – dotąd nieznane w nauce – dotyczą lat 1793-1794, oświetlają zwłaszcza sytuację kraju bezpośrednio po II rozbiorze oraz genezę i początki insurekcji kościuszkowskiej.
Podstawę edycji stanowią materiały, zebrane w archiwach moskiewskich: Archiwum Polityki Zagranicznej Imperium Rosyjskiego (Aрхив внешней политики Российской империи) oraz Rosyjskim Państwowym Archiwum Akt Dawnych (Российский государственный архив древних актов). Oba są centralnymi archiwami państwa rosyjskiego. Znajdują się w nich przede wszystkim instrukcje dla Igelströma oraz jego regularne relacje z Warszawy (szczegółowe wyliczenie zespołów i sygnatur podajemy w rozwiniętym opisie projektu). W sumie wnioskodawcy dysponują kopiami (skanami) ok. 2300 stron materiałów pozyskanych w ramach wcześniejszych badań i kwerend (w obecnej sytuacji już niedostępnych). Jest to przede wszystkim korespondencja Igelströma z Katarzyną II i jej aktualnym faworytem Płatonem Zubowem, osobami decydującymi o kierunkach działań Imperium.
Wydawcy planują uzupełniające kwerendy archiwalne. W pierwszym rzędzie w Estońskim Archiwum Historycznym w Tartu, gdzie znajduje się rodowe archiwum Igelströmów, a także w Rydze, dokąd Rosjanie przetransportowali archiwalia różnych rodów inflanckich. Nadto – obok Krakowa i Warszawy – w Berlinie, Wiedniu, Paryżu i Wilnie. W wypadku Berlina, Wiednia i Krakowa chodzi o materiały dotyczące współpracy Igelströma z przedstawicielami Prus i Austrii. W Paryżu celem jest penetracja rękopisów Biblioteki Polskiej, gdzie znajduje się część archiwum ambasady rosyjskiej, które Igelström pozostawił podczas ucieczki z Warszawy w 1794 r. W Wilnie i Warszawie chodzi o archiwalia, ukazujące relacje Igelströma z polsko-litewską magnaterią. Także te archiwalia nie są znane dotąd w swej zasadniczej części.