W dniu 7 października 2022 r., w Grudziądzu odbędzie się II Międzynarodowa Konferencja Naukowa z cyklu Wojsko w przestrzeni miast w XIX i XX wieku, współorganizowana przez Instytut Historii i Archiwistyki UMK oraz Muzeum im. ks. dr. Władysława Łęgi w Grudziądzu. Planowana konferencja dotyczyć będzie przede wszystkim szerokiego wpływu, jaki obecność wojska w przestrzeni miejskiej XIX i XX wieku, wywierała na lokalne społeczności, ale także oddziaływania miast na żołnierzy w nich służących. Rozpoczęcie o godzinie 9.00 w Gmachu Głównym Muzeum im. ks. dr. Władysława Łęgi w Grudziądzu, ul. Wodna 3/5, wstęp wolny.
W XIX, a zwłaszcza w XX w. siły zbrojne stały się elementem na trwałe wpisanym w strukturę miast i ich społeczności. Bez wątpienia obecność wojska wpływała na miasta nie tylko ze względu na realizowane zadania ale również ze względu na podejmowaną działalność kulturalną i edukacyjną. Należy bowiem pamiętać o tworzeniu przez wojsko ośrodków kulturalno-oświatowych, poprzez otwieranie klubów żołnierskich, bibliotek, kasyn i ośrodków sportowych. Banalne jest stwierdzenie o ogromnej roli wojska w gospodarczym rozwoju miast. Garnizony wpływały na handel, budownictwo i szeroko korzystały z innych usług lokalnych społeczności. Wojsko tworzyło także miejsca pracy i to nie tylko dla żołnierzy, ale także dla ludności cywilnej. Niezwykle ważnym aspektem obecności sił zbrojnych w miastach i miasteczkach jest także osiedlanie się w nich zawodowych żołnierzy i ich rodzin, a także zakładanie rodzin przez służących w garnizonie podoficerów i oficerów. Zjawisko to tworzyło silne więzi na styku wojsko-miasto. Warto też wspomnieć o roli obecności wojska w miastach w aspekcie wychowania patriotycznego ich młodych mieszkańców.
Pomysłodawcy konferencji są przekonani, że aspekty wskazane powyżej, jak również inne problemy dotyczące funkcjonowania wojska w przestrzeni miast, były w dotychczasowej historiografii zaniedbywane. Dlatego też wskazane jest aby stały się one przedmiotem głębszej analizy naukowej. Osoby zainteresowane zapraszamy do udziału w obradach.
Konferencja objęta została Patronatem Honorowym Marszałka Województwa Kujawsko-Pomorskiego Piotra Całbeckiego oraz Patronatem Prezydenta Grudziądza Macieja Glamowskiego.
PROGRAM KONFERENCJI
9.00-09.30 uroczyste otwarcie konferencji (przedstawiciele organizatorów, przedstawiciele władz samorządowych)
09.30-09.50 prof. dr hab. Ihor Sribniak (Kijowski Uniwersytet im. Borysa Hrinczenki), mgr Miłana Sribniak (Instytut Historii Powszechnej Narodowej Akademii Nauk Ukrainy w Kijowie), Od nieufności do współdziałania: formy komunikacji Ukraińców – jeńców z armii carskiej z mieszkańcami miast niemieckich podczas I wojny światowej.
9.50-10.10 dr Maciej Usurski (Muzeum Stanisława Staszica w Pile), Wzajemne relacje między jeńcami wojennymi z obozu w Pile, a ludnością cywilną w latach 1914 – 1918.
10.10-10.30 dr Paweł Nastrożny (Muzeum im. ks. dr. Władysława Łęgi w Grudziądzu), „Wdziać i podciągnąć dobrze spodnie w górę, tak, by osiadły należycie w rozkroczu”. Wybrane aspekty życia codziennego w garnizonach pomorskich w świetle rozkazów Okręgu Generalnego Pomorze i Okręgu Korpusu nr VIII z lat 1920-1939.
10.30-10.50 dr Piotr Sykut, Wybrane aspekty relacji zachodzących między Wojskiem Polskim a Policją Państwową w Grudziądzu i powiecie grudziądzkim.
10.50-11.30 dyskusja i przerwa
11.30-11.50 mgr Łukasz Ciemiński (Muzeum im. ks. dr. Władysława Łęgi w Grudziądzu), Abraham Icchak Bromberg – ostatni rabin Grudziądza, kapitan Armii Polskiej na Wschodzie, „mądry Abraham z Polski”.
11.50-12.10 prof. dr hab. Aleksander Smoliński (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu), Polski garnizon Inowrocławia w latach 1919-1939 w świetle lokalnej prasy.
12.10-12.30 dr hab. Maciej Krotofil, prof. UMK (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu), Charakterystyka garnizonu toruńskiego po II wojnie światowej.
12.30-12.50 dr Robert Rybak (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu), Wojskowe ośrodki kulturalno-oświatowe w garnizonach miejskich w II połowie XX wieku. Omówienie na wybranym przykładzie.
12.50-14.00 dyskusja i przerwa
14.00-14.20 mgr Jacek Bilski (Muzeum Artylerii w Toruniu, oddział Muzeum Wojsk Lądowych w Bydgoszczy), Historia budowy Pomnika Polskich Artylerzystów w Toruniu.
14.20-14.40 prof. dr hab. Serhij Łepjawko (Nieżyński Uniwersytet Państwowy im. Mikołaja Gogola), Obrona Czernihowa: armia, ochotnicy, wolontariusze (luty-kwiecień 2022 r.)
14.40-15.00 prof. dr hab. Jewhen Sinkewycz (Chersoń, Uniwersytet Narodowy im. Bohdana Chmielnickiego w Czerkasach), Obce wojsko w mieście – współczesna okupacja Chersonia na podstawie własnych spostrzeżeń i doświadczeń.
15.00-15.20 prof. dr hab. Wiesław Sieradzan (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu), mgr Mariusz Żebrowski (Muzeum im. ks. dr. Władysława Łęgi w Grudziądzu), Wojsko w przestrzeni miasta Ostródy od ok. 1850 do 1945 r.
15.20-15.50 dyskusja
Komitet organizacyjny konferencji:
mgr Wioletta Pacuszka
prof. dr hab. Wiesław Sieradzan
dr hab. Maciej Krotofil, prof. UMK
Sekretarz konferencji:
dr Paweł Nastrożny
Więcej informacji na stronie Muzeum w Grudziądzu.